Protez ve Ortez Uygulama Nedir, Neden Kullanılır?

Protez ve ortez uygulama kişilerin herhangi bir nedenden ötürü uzuv kaybı yaşaması sonucunda kullanılır. Protez uygulaması genel olarak yapay bir organ görevi görür ve kişinin bacak ya da ayak kaybı yaşaması sonucunda günlük aktivitelerini kolaylaştırmasına yardımcı olur.

Ortez uygulaması ise kişiye yapılan protezlerin desteklenmesi amacıyla kullanılabildiği gibi vücutta düzeltilmesi ya da korunması gereken bölümlere de uygulanabilir. Ortez, bu protezleri ya da vücudun desteğe ihtiyacı olan parçalarını destekleyen yapay bir cihazdır. Ortezlerin üretilmesinde hammadde olarak karbon kullanılır. Üretimde karbon kullanılması öncelikle cihazın hafif ve kullanışlı olmasını sağlar. Ortezlerin karbondan üretilmesi dayanıklı olmalarını da sağlamaktadır. Ortez kullanımı kasların güçlenmesini, sorunlu olan bölgenin fonksiyonunun artmasını, kırık ve çatlak gibi durumlarda bölgesinin sabit kalmasını sağlar.

Protez ve Ortez Neden Kullanılır?

Protez kullanımı kişiye kaybedilen organın telafi edilmesi amacıyla yapılır. Kişi geçirdiği herhangi bir kaza sonucunda ya da kanser ve çeşitli damarsal hastalıklar gibi nedenlerle ayak ya da bacak kaybı yaşadığında günlük hayatı büyük ölçüde etkilenir. Gelişen teknoloji sayesinde protez bacak ve protez ayak kullanımı kişinin hayat kalitesinin normale dönmesine büyük oranda yardım eder.

Ortez kullanılmasındaki başlıca neden kişinin kullandığı protezi güçlendirmek, protez kullanmaya alışma sürecini hızlandırmak ya da sağlıklı bir bacak ve ayakta oluşan bir kuvvet kaybı varsa bunu desteklemektir. Eklem hastalıklarında da sıklıkla görülen ortez kullanımı hastalık ya da operasyon sonrasında eklemleri destekler.

Ortez kullanılmasına karar verilmesi için hekimin hastanın durumuna göre hangi bölgede kullanmaya ihtiyaç duyduğunu belirlemesi gerekir.

Ortez Kullanımının Faydaları Nelerdir?

Ortez kullanımı özellikle protezle birlikte gerçekleşirse kişiye büyük oranda iyileşme sağlar. Bu nedenle her protezde olduğu gibi kullanılan ortezler de kişiye özel seçilir. Hazır olarak ortez kullanılabileceği gibi bazı durumlar karşısında özel olarak tasarlanması da gerekebilir. Özellikle ağrı ve eklem sorunlarında ortez kullanımı büyük ölçüde etkilidir.

Hastaların tıbbi gereksinimleri göz önünde bulundurulduğu takdirde büyük oranda etkili olur.  Ayrıca hastanın ortez kullanımını engelleyecek herhangi bir fiziksel durumunun olup olmadığına dikkat etmek gerekmektedir. Hedeflenen oranda verim alınması için önemli bir etkendir.

Eğer kişinin doğru zamanda ortez kullanılması sağlanırsa, hareket özgürlüğü büyük ölçüde sağlanmış olur. Fiziksel yetersizlik hisseden kişilerde ortez kullanımı büyük oranda özgüven sağlar ve yaşam kaliteleri artmış olur. Özellikle fizik tedavi ve rehabilitasyon alanında ortez kullanımı kişilerin güçlenme ve rahat hareket edebilme süreçlerini büyük ölçüde hızlandırır.

Protez ve Ortez Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Protezden istenen verimin alınması ve hastanın günlük hayatına dönmesini sağlamak için doğru seçimler yapılmalıdır. Bunun için doğru tanı koymak ve ne tür bir protezin kullanılacağına karar vermek gerekir. Gerektiğinde ortez desteğinin sağlanması, gereken testlerin yapılması ve ilerleyen dönemde hastanın protezi rahat kullanıp kullanmadığı gibi etkenler takip edilmelidir.

İyi bir ortez seçimi ileride yaşanabilecek maddi kayıpları da önleyebileceği gibi, amaca uygun olması da kullanma verimliliğini artırır. Ortez ve protez kullanımı sırasında hastaya olası durumlar hakkında bilgi verilmelidir. Herhangi bir durum karşısında ne yapması gerektiği hastaya anlatılmalıdır. Ayrıca protez ve ortez kullanımının daha verimli olması için düzenli olarak kontrol edilmesi de büyük oranda verimliliği artıran hususlardan biridir. Hasta kullanacağı ortez konusunda kesinlikle eğitim almalıdır.

Ortez Çeşitleri Nelerdir?

Ortez çeşitlerinin iyi bilinmesi ve hastaya anlatılması, doğru seçim yapılması için önemlidir. Statik ortez olarak bilinen ortezlerde hareket edilebilir bir eklem bulunmaz. Genel olarak ağrıların hafifletilmesi amacıyla kullanılır.

Dinamik ortezde ise zayıf olan kasların güçlenmesini sağlayan eklemler bulunur. Daha kontrollü olarak eklem hareketi yapılabilir. Genel olarak elastik bant kullanımı, yay ya da piller kullanılmaktadır.

Hibriz ortezlerde aynı cihazla hem dinamik hem de statik ortez özelliklerinden faydalanılabilir. Daha çok birden fazla eklem üzerinde etkili olurlar. Bazı eklemlerin hareketine izin verirken bazılarının hareketini kısıtlayabilir.

Tüm bu isimlendirmelere göre ayak bileği ortezi kullanmak özellikle proteze alışma evresinde önemlidir.

Protez ve Ortezlerin Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Protez ve ortez kullanan kişilere uzman kişiler tarafından nasıl kullanacağına dair bilgi verilmelidir. Ayrıca kullanılan protezlere düzgün bir şekilde bakım yapılması da büyük oranda verimlilik sağlayarak ileride yaşanabilecek aksaklıkların önüne geçer. Özellikle çocuk yaşta kullanıcılar için ortezlerin bakımı çok daha fazla yapılmalıdır. Ortez üzerinde meydana gelen değişiklikler sonucu yenisiyle değiştirmek gerekebilir. Özellikle çocukların gelişmesine ve hastaların iyileşme hızına bağlı olarak baskıdan doğan ağrılar veya cilt üzerinde tahrişler meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda da kesinlikle uzmana başvurulması gerekmektedir.

Ortez ve protezler her zaman temiz tutulmalıdır. Olası bir enfeksiyon riski ya da protez üzerinde gerçekleşebilecek deformasyonlar kullanım ömrünü azaltabilir ya da daha ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Ortezlerin ve protezlerin temizlenmesinde sadece su ve sabun kullanılmalıdır. Eğer uzmanların önerdiği başka bir temizlik maddesi yoksa kesinlikle başka bir ürün kullanılmamalıdır. Temizliği yapılan ortezleri kağıt havlu yardımıyla kurulamak gerekir.  Ortez ve protezlerin ıslanmaması gerekmektedir. Bu nedenle kağıt havlu kullanmak bu riski en aza indirir.

Eğer doğru protez veya ortez seçilir ve bakımı doğru yapılırsa ortez ve protez kullanımı oldukça rahat olur. Uzun ya da kısa süreli kullanım amacı olan ortezler, gelişen teknolojinin de yardımıyla oldukça kullanışlı olarak üretilir ve yapılan ortez uygulaması hastanın konforunun artmasına yardımcı olur. Estetik olarak da göze hitap edebilen ortez ve protezler üretildiği gibi antibakteriyel özellik taşıyan protezler de mevcuttur.  Protezlerin bakımı konusunda uzmanlar tarafından ne kadar doğru bilgi alınırsa kullanımı da o derece rahat olur.