Protez Bacak Nedir, Nasıl Kullanılır?

Protez bacak kişinin hastalık, kaza, operasyonla müdahale sonrası ya da doğuştan uzuv kaybı yaşaması sonucunda günlük hayatını kolaylaştırmak amacıyla uzmanlar tarafından yapay olarak üretilen parçaların bacağın kalan bölümüne monte edilmesidir. Takılan protez, kişinin tekrar yürümesini sağlayarak uzuv kaybını büyük ölçüde telafi eder.

Protez Bacak Nedir?

Protez bacak uzuv kaybının derecesine göre kişiye dizinin altından ya da üstünden takılan, yapay bir bacak görevi gören parçadır. Takılan yapay parça kişinin normal hayatına devam edebilmesini sağlar. Birçok farklı protez çeşidi vardır. Her hastaya takılan protez birbirinden farklılık göstermektedir. Bir protez tek bir parça halinde değildir, takılan her protez birden fazla parçadan meydana gelir.

Protez Bacağı Oluşturan Parçalar Nelerdir?

Protez bacağı oluşturan parçalardan biri sokettir. Güdük adı verilen bacağın vücut içinde kalan kısmına oturtulur. Sokete kovan da denir. Ameliyattan sonra ampüte edilmiş bacağın aldığı şekle ve kişinin cildinin aldığı yapıya göre özel olarak üretilmesi gerekmektedir. Protez bacağın doğru ve rahat kullanımı için bu soket adı verilen parçanın güdük kısmına doğru oturması gerekir. Soket adı verilen parçanın amacı bacaktaki yük iletiminin sağlıklı olabilmesi için güdüğe gerekli desteği sağlamaktır.

Güdüğün üzerindeki süspansiyon sitemi bir diğer önemli protez sistemleri arasında yer alır.  Bazı protez çeşitlerinde bu sistemi soket kendiliğinden sağlar. Bazılarında ise uyluk bandının kullanılması, kauçuk malzeme çorap, korse gibi sistemlerle bu sağlanır.

Protez ayak protez bacağı oluşturan bir diğer parçadır. Birçok ayak ve bilek çeşidi vardır. Bu seçenekler arasından kişiye en uygun olan seçilir.

Daha estetik görünüm sağlanması için kaplama tercih edilir. Ayrıca güdük ve soket uyumu için özel olarak çorap kullanılır.

Protez Bacak Seçilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Protez bacak seçimi için birçok etken dikkate alınmalıdır. Güdük denen bacağın vücutta kalan kısmının ne durumda olduğu, hastanın bacak kaslarının ne derece kuvvetli olduğu, bacağın yükü ne derece taşıyabildiği, fantom denen protez sonrası ağrıların yoğunluğu, güdüğe son şeklinin nasıl verildiği bu etkenler arasında en önemli olanlardan bazılarıdır. Protez bacak kullanımı etkili olması için bu veriler ışığında en doğru proteze karar verilmelidir. Kişi protez takıldıktan sonra hareketlilik durumunun nasıl olması gerektiğine karar vermelidir. Eğer iskelet sisteminde telafi edilmesi gereken bir zayıflık ya da kaslarda büyük oranda güçsüzlük varsa protez kullanılmadan önce fizik tedavi aşamasından geçilerek bacağı protez kullanmaya hazırlamak daha verimli olacaktır. Ayrıca uzuv kaybının altında yatan damar hastalıkları ya da diyabet benzeri sebepler varsa, kalan uzvun sağlığı için de altta yatan nedenlere dikkat edilmesi sonraki dönemlerde protez kullanımında sorun yaşanmaması için önemlidir.

Protez kullanmaya hazır hale geldikten sonra protezin hazırlanması için ölçü alınır ve en uygun protez hazırlanmış olur.

Protez Bacak Kullanmaya Nasıl Hazırlanılır?

Protez bacak kullanılmadan önce geçici protez uygulamasının yapılması bir ön hazırlık olarak kişiyi protez kullanmaya hazırlar. Böylelikle gerçek protez takılmadan önce oluşabilecek olası sorunlar karşısında bir bakıma ön hazırlık ve değerlendirme yapma şansı sunar. Ayrıca kişi protez takılmadan önceki  evrede daha erken ayağa kalkma ve yürüme şansı  elde eder. Bu ilk olarak büyük motivasyon sağlar, daha sonra da günlük hayatına daha hızlı dönmesi için kişiye imkan verir.

Her kişi için protez kullanımına alışma süresi farklıdır. Bu nedenle kişi öncelikle psikolojik olarak protez kullanmaya hazırlanmalıdır. Kişinin ailesinden, çevresinden ve doktorundan aldığı psikolojik destek çok önemlidir. Gerektiğinde alanında uzman psikologlardan yardım alınması bu durumu daha da hızlandırır. Ayrıca protez kullanımı sırasında neler yaşanacağı, sürecin nasıl ilerleyeceği konusunda kişiye bilgi vermek büyük oranda motivasyon sağlar.

Protez Bacak Kullanımı Nasıl Yapılmalıdır?

Kişi, protez kullanımı sırasında protezi düzenli bir şekilde kontrol etmelidir. Kullanılan protezin bazı bölümlerinde gevşeme gibi durumlar söz konusunu olabilir. Bu nedenle özellikle gece protez çıkarılırken hasar durumu kontrol edilmelidir. Kullanılan protez her gün temizlenmelidir. Bu sayede daha uzun ömürlü kullanmak mümkün olacaktır.

Gün içerisinde rahat kullanım sağlamak için protez bacağa tam oturmalıdır. Bu sayede güdük kısmında da daha az rahatsızlık hissedilir. Ayrıca protezin güdüğe tam oturması proteze zarar verilmesini de engeller.

Protez kişiye özel yapıldığından uzmanların kişiye önerdiği şekilde kullanılmalıdır. Kişi, protez bacağın herhangi bir bölümünde sorun yaşıyorsa kesinlikle uzmana başvurmalıdır.  Uzmanlardan alınan bilgiler dahilinde gün içerisinde küçük ayarlamalar yapılabilir.

Sıcak ve soğuk hava güdüğün şişmesine neden olabilir ya da güdüğün şekli değişebilir. Bu nedenle protezin takılı olmadığı durumlarda güdük bölümünün bandaja sarılı olması protez kullanımını kolaylaştırır. Merhem, çorap ya da bandaj gibi taşınabilir malzemeleri gün içerisinde yanında bulundurmak da olası müdahalelere yardımcı olur.

Protez Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?

Protezin gün içerisinde kuru tutulması oldukça önemlidir. Protez kullanımının daha uzun süreli olması ve yıpranmaya karşı protezin korunması için protez mutlaka kuru tutulmalıdır. Ayrıca güdük kısmının enfeksiyon kapma riskini de azaltır. Terleme gibi durumlarda da protezi çıkarıp kurutmakta fayda vardır.

Protezle birlikte güdük adı verilen uzvun bakımı da oldukça önemlidir. Tahriş ya da enfeksiyon oluşması durumunda protez kullanımı da engelleneceğinden uzuv bakımı ihmal edilmemelidir.

Protez bacak bakımı yapılırken mümkün olduğunca alkol bazı olan temizleyiciler kullanmakta yarar vardır. Gerekirse uzmanlardan bilgi alarak protez parçalarının zarar görmesini engellemek doğru bir adım olacaktır. Tuzlu su proteze zarar vereceğinden bu gibi maddelerden protez uzak tutulmalıdır. Kullanılan temizlik malzemeleri uzmana danışılarak özenle seçilmelidir. Bu sayede günlük hayatta yaşanan sıkıntıların önüne geçmek ve daha uzun süre protez kullanmak mümkün olacaktır.