Protez Ayak Nedir, Nasıl Takılır, Nasıl Kullanılır?
Protez ayak kullanımı kişinin herhangi bir nedenle uzuv kaybı yaşaması sonucunda yürüme aktivitesinin rahat bir şekilde gerçekleşmesi amacıyla yapılır. Bu sayede kaybedilen uzvun görevi büyük ölçüde yerine getirilerek günlük hayat kalitesi yükseltilmiş olur.
Protez Ayak Nedir?
Protez ayak, anatomik olarak kişinin normal ayak ve ayak bileği görevini üstlenen parçanın adıdır. Protez ayak kullanımı kişiye ayakta durabilme ve yürüyebilme olanağı verir. Kişinin uzuv kaybı yaşamasının altında birçok sebep yatabilir. Buna kaza, şeker hastalığı gibi hastalıklar, doğuştan uzuv kaybının olması gibi nedenler örnek olarak gösterilebilir.
Protez bacak kullanımı sırasında da protez ayağa ihtiyaç duyulur. Protez ayağa tek başına olabileceği gibi bacak kullanımında da ihtiyaç duyulmaktadır.
Kişiler protez bacak kullanmadan önce protez kullanmaya hazırlanmalıdır. Protez bacak ve ayak kullanılmadan önce uzuv ampüte edilir. Yani kesilen kısım protez kullanmaya hazır hale gelir. Protez kullanmaya başlama süresi hastanın iyileşme süresine ve fiziksel durumuna bağlı olarak değişir. Ortalama iki ya da üç aylık bir zaman dilimi, protez kullanmaya başlamak için yeterlidir.
Protez Ayak Çeşitleri Nelerdir?
Protez ayak çeşitleri olarak birkaç farklı model sıralanabilir. Sach ayaklar, tek eksenli ve çok eksenli ayaklar kişinin kullanımına göre tercih edebileceği protezlerdir. Bu ayaklar sabit bir yüzeyde yürümek için kullanılabileceği gibi ayak bileğinin esnek olması, daha büyük aktivitelerin yapılmasına olanak sağlaması, topuklarının daha yumuşak olması gibi özellikleriyle birbirinden ayrılır.
Diz altı protez bacak çeşitleri ve diz üstü protez ayak seçimi de yine ampüte edilmiş yani kesilmiş uzvun durumuna göre kişiye sunulan seçenekler arasında yer alır.
Protez ayaklar estetik görünüm sağladığı için kişinin normal ayak görünümüne hemen hemen çok yakındır. Bu da kişinin kullanırken psikolojik olarak daha rahat hissetmesine olanak verir.
Eğer protez bacak kullanılacaksa karbon ayak bu protezin en önemli parçalarından biridir. Karbon ayak seçimi yapılırken kişinin yaşı, kilosu ve hangi zeminlerde kullanmak istediği gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.
Protez Ayak Kullanılmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
Protez sistemleri birbirinden farklı olduğu için öncelikle kişiye uygun protez ayak seçimi yapılmalıdır. Bunun için öncelikle kişi protez bacak kullanmaya hazırlanmalıdır. Kişinin ameliyat sonrası psikolojik durumu, iyileşme sürecinde gösterdiği ilerleme çok önemlidir. Bu noktada protez kullanımı için acele etmek yerine kişiyi doğru hazırlamak oldukça önemlidir.
Protez bacak ya da protez ayak kişiye takılmadan önce geçici bir protez kullanılması gerekir. Geçici protez kullanılması sayesinde hasta protez kullanmaya hazır hale gelir ve kaslarındaki gerekli gücü toparlamak için egzersiz yapma şansı bulur. Aynı zamanda geçici protez kullanmak günlük hayata daha çabuk dönmeyi sağlayacağından kişinin moral bulması ve aktivitelerini daha erken yerine getirmeye başlaması sağlanır.
Kişinin protez ayağı nasıl kullanması gerektiği konusunda uzmanlar tarafından bilgi verilmelidir. Böylece günlük kullanım sırasında yaşanabilecek problemlerin önüne geçilmiş olur. Protez ayak kullanılmadan önce kişiye sürecin nasıl ilerleyeceği ve neler yapması gerektiği anlatılmalıdır. Kişinin protez kullanırken herhangi bir sıkıntı yaşaması durumunda mutlaka uzmana başvurulmalıdır. Protez kullanımı sırasında onarımın nasıl yapılacağı bilinmiyorsa daha büyük riskler yaşanmaması için müdahale edilmemelidir.
Güdük denen vücutta kalan bölümün temizliğine mutlaka önem verilmelidir. Gerekli bakım malzemeleri, antibiyotik merhemler, bandajlar mümkün olduğunca gün içerisinde kişinin yanında bulunmalıdır. Protez bacak ve ayak kullanımı sırasında protezler mutlaka kuru tutulmalıdır. Aksi durumda protez zarar görebilir ya da enfeksiyon riski meydana gelebilir.
Protez Ayak Kullanımı Nasıl Olur?
Protez ayak takılışı gerçekleştikten sonra protez üzerinde herhangi bir gevşeklik olup olmadığı kontrol edilmelidir. Kullanım sırasında bir problem yaşanmaması için sık sık gözden geçirmekte yarar vardır. Yatmadan önce protez yerinden çıkarılmalıdır. Protez çıkarıldıktan sonra su ve sabun yardımıyla güdük kısmı temizlenmeli ve nemlendirici sürülerek olası kuruma ve tahrişin önüne geçilmelidir.
Protez takılmadan önce bacakta şişme gibi bir durumun yaşanmaması için duş aldıktan sonra protez takılmamalıdır. Protez ayaklar da güdük bölümü gibi her gün yatmadan önce temizlenmelidir.
Eğer protez ayaklardan sürtünme ya da gıcırtıya benzer sesler gelirse olası bir problem yaşanmaması adına durum takip edilmelidir. Seyahate gitmeyi planlayan kişiler seyahat planlarından önce protezlerini mutlaka kontrol etmelidir.
Ayak protezi kullanımı sırasında kişinin zarar görmemesi için seçilen protezin kaliteli olması gerekmektedir. Eğer düzgün protez seçimi yapılmazsa yürüme fonksiyonlarında bozukluk, ağrı gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Genel olarak kullanıma dikkat edildiği sürece kişinin protezden zarar görmesi de mümkün değildir.
Protez Ayak Seçimi Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Protez ayak kullanımı kişinin hayat kalitesini büyük oranda etkilediği için doğru protez seçimi büyük önem taşır. Kişinin kullanmak istediği protez malzemesinin nasıl olacağı, uzmanların sizin için en uygun gördüğü protez çeşidinin ne olduğunu bilmek önemlidir. Kişi maksimum verim alabileceği ayağı tercih etmelidir. Kişi günlük hayatta ne gibi aktiveler yapmaya devam etmek istediğine karar vermeli ve bu aktivitelere en elverişli protezi tercih etmelidir. Kişinin kilosu, güdük şeklinde bir değişim olup olmadığı, geçici protez kullanımı sırasında herhangi bir sorun yaşanıp yaşanmadığını gözlemlemek en doğru kararı vermede etkili olur.
Hasta kendine en uygun protezi seçtiğinde, protezi kullanması da bir o kadar kolay olur. Bu da hastanın psikolojik açıdan da daha çabuk toparlanmasına yardımcı olur. Eğer doğru bir protez seçimi yapılmazsa hedeflenen yürüme aktiviteleri ve günlük hareketler tam anlamıyla yerine getirilemeyeceğinden istenen verim tam anlamıyla alınamaz. Bu nedenle protez ayak ya da protez bacak kullanmadan önce bütün kriterler göz önünde bulundurulmalı ve en doğru tercih yapılmalıdır.
